İran’dan Hürmüz hamlesi gelecek mi? Küresel petrol ticaretinde stratejik geçitler 

Fatih Murat Erdoğan

ahaber.com.tr Haber Merkezi

İsrail saldırılarından sonra füzelerle Tel Aviv’i vuran İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapatma ihtimali küresel piyasaların en büyük korkusu olmayı sürdürüyor. Peki İran bu 'son kartını' oynarsa ne olur? A Haber canlı yayına katılan uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger petrol fiyatlarının birkaç saatte 90 dolara fırlayabileceğini Körfez ülkelerinin enerji ihracatının durmasına neden olacağını söyledi.

İRAN'DAN HÜRMÜZ HAMLESİ GELECEK Mİ?

İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapatma ihtimali küresel piyasalarda tedirginliğe yol açıyor. Uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger A Haber canlı yayınında yaptığı açıklamada, İran'ın bu stratejik su yolunu mayınlarla bloke etmesi halinde küresel enerji ticaretinin ciddi şekilde sekteye uğrayacağını belirtti.

Ülger, Hürmüz Boğazı'ndan geçen petrol miktarının dünya ticaretinin yaklaşık üçte birini oluşturduğunu vurgulayarak böyle bir senaryoda petrol fiyatlarının birkaç saat içinde 90 dolara fırlayabileceğini ifade etti.

Ekran görüntüsü / A Haber

HÜRMÜZ ÇOK BÜYÜK BİR KOZ!

Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger: Şimdi savaşın hangi aşamasında çatışmanın hangi aşamasında İran sürekli yinelediği tehditleri uygulamaya koyacak bunu bilmiyoruz. Fakat elinde bunu çok büyük bir koz olarak tutuyor.

Hürmüz Boğazı normalde 30 km genişliğinde. Peki İran bunu nasıl bloke edecek? Çok dar bir alanda, önemlice bir kısmı sığ. Çok dar bir alanda gemiler seyrüsefer yapıyor. Petrol tankerleri ve konteyner taşıyan gemiler.

Ekran görüntüsü / A Haber

KÜRESEL SİSTEME DERİN ETKİ

İran buraları mayınla bloke edebilir. Hürmüz Boğazı'nda mülkiyeti konusunda zaman zaman gerilim, tartışma yaşanan Birleşik Arap Emirlikleri'yle İran arasında gerilime neden olan üç tane de ada var.

Ebu Musa, Büyük Tunp Adası, Küçük Tunp Adası. İran burayı mayınlarla bloke ettiği takdirde bunun uluslararası ticarete, uluslararası siyasal sisteme çok derin etkileri olacak. İşte burada yani dünya bakımından bu su yolunun ne derece ehemmiyet taşıdığına ilişkin birtakım buradaki tespitler yapılmış.

Ekran görüntüsü / A Haber

ENERJİ İHRACATI BİTER!

Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Irak. Yani tüm bu sayılan ülkelerin petrollü uluslararası piyasalara satması Hürmüz Boğazı üzerinden geçen tankerlerle oluyor. Hürmüz olmazsa hiçbir şekilde enerji ihracatı gerçekleştiremiyor.

Dünya petrol sirkülasyonu içerisinde yüzde 25 ve 3'te 1'i Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor. Duruma göre bu değişiyor. Petrol arzı azaldığı için uluslararası piyasalarda Brent petrolün varil fiyatı tedrici olarak yukarıya doğru gider. Citibank'ın kısa süreli kapatma halinde 90 dolar tahmini var.

Ekran görüntüsü / A Haber

RUSYA BU İŞTEN KARLI ÇIKAR

Yani diyelim ki İran gözünü kararttı ve mayınlarla bloke etti. Yani bunu telafi etmek için bir taraftan işte İran'ı bundan vazgeçirmek için bir arayış başlayacak. Öbür taraftan da daha önceki zamanlarda olduğu gibi Suudi Arabistan'a bir baskı yapıldığına tanık olacağız üretimi arttırması için. Fakat bu palyatif çözüm. Hürmüz Boğazı'ndan aksayan petrolün yerini alacak kadar Suudi Arabistan üretim yapamayacak tabii ki. Yani zaten Suudi Arabistan'ın da petrolü buradan geçiyor. Önceki zamanlarda bu tip baskılar yapmıştı. Bir başka negatif tarafı, Rusya bundan müthiş bir avantaj sağlayacak. Neticede Ukrayna savaşı nedeniyle işte 16. yaptırım devreye sokuldu. İktisadi sorunlar, sıkıntılar yaşayabiliyor belli dönemde. Fonları donduruldu. Fakat petrol fiyatları bu şekilde varil olarak 100 doların üstüne çıkarsa oraya doğru tırmanırsa en önemli avantaj sağlayan aktörlerden birisi de Rusya olacak

Ekran görüntüsü / A Haber

TÜM DÜNYA BUNDAN ETKİLENİR!

Yani Avrupa'nın hiç istemediği bir tablo olacak. Tüm dünyaya yansımaları olacak. Mesela tüm mal ve emtialar aslında nakliye bakımından petrol ile günümüzde bir yerden bir başka yere naklediliyor ve arkasından İran'ın bu vahşi kart kullanımı sonrasında yeni bir arayış başlayacak ve muhtemelen bir diplomasi ile soruna çözüm bulunmaya çalışılacak.

Ekran görüntüsü / A Haber

İRAN'IN SON KARTI MI?

İsrail'in 13 Haziran'daki saldırısıyla başlayan çatışmalar şu ana kadar tırmandı ve bir süre daha tırmanabilir. Diplomasinin burada öne çıkacağı kanaatindeyim. Yani Fordo'daki zenginleştirilmiş uranyumun aslında İran bir taraftan da bunların başka yere taşındığını falan söylüyor. Cenevre'deki müzakerelerde ve daha sonra onu takip eden görüşmelerde ABD'nin müdahalesi olmadan tam çatışmanın içerisine girmeden nasıl seçenekler söz konusu olabilir? İşte o arayış kapsamında belki de zenginleştirilmiş uranyumun, esasen bu konuşuluyor. Üçüncü bir ülkeye taşınması ve arkasından yeni konjonktürde, yeni koşullarda tekrar İran ile masaya oturulması söz konusu olabilir. Ben diplomasinin önümüzdeki zaman diliminde başarılı olma ve bu ihtilafa bir uzlaşı ile son verilme seçeneğini hala güçlü görüyorum.

Ekran görüntüsü / A Haber

İRAN'IN BÖLME PLANI

Çünkü ABD açısından da kolay bir karar değil. Evet baskıyla karşı karşıya kalıyor Trump. Cehennemin kapısını aralamış olacak eğer tüm gücüyle İsrail saldırganlığına ABD destek olursa İran'ın rejimin tasfiyesi, İran'ın etkisiz hale getirilmesi gibi seçenekler için karar verecek olursa cehennemin kapısını aralamış olacak. Bu arada birtakım senaryolar konuşuluyor. İşte İran birkaç parçaya ayrılıyor. 1979 devriminde ülke dışına giden Şah'ın oğlu alternatif olarak öne çıkarılıyor.

İran'da başarısız devlet olarak İran'ın tasfiyesi birkaç parçaya ayrılması. Birtakım senaryolar var. Bunların önemlice bir bölümü fantazi olarak gözüküyor.