Serbest gazetecilik kisvesi altında açık/örtülü kaynak alan tüm fondaşlar deşifre olmalı!

Serbest gazetecilik kisvesi altında açık/örtülü kaynak alan tüm fondaşlar deşifre olmalı!

ABD parasıyla Türkiye'de tetikçilik yaparak siyasi operasyon çeken "fondaş medya", son günlerin en çok konuşulan skandalı oldu. Konuyu bugünkü köşesine taşıyan Sabah yazarı Okan Müderrisoğlu, "Dış destek alan, yabancı misyonların, teşkilatların, güya ifade özgürlüğü ya da serbest gazetecilik kisvesi altında açık/örtülü kaynak aktardığı tüm aktörler deşifre olmalı. Olmalı ki toplum kimin ne olduğunu hakiki bilgi ile değerlendirebilsin." ifadelerini kullandı.

ABD merkezli Chrest Foundation Vakfı, Türkiye'de fonladığı medya kuruluşunun listesini yayımladı. On binlerce dolar hibe alan kuruluşlar arasında Medyascope, 140Journos, Bağımsız Gazetecilik Platformu P24 ve Serbesiyet de bulunuyor. En çok fonlanan kuruluşlar arasında Ruşen Çakır'ın kurucusu olduğu Medyascope zirvede yer alıyor.

"TÜM AKTÖRLER DEŞİFRE OLMALI"
Sabah yazarı Okan Müderrisoğlu, bugün konuya ilişkin dikkat çeken bir yazı kaleme alarak "Dış destek alan, yabancı misyonların, teşkilatların, güya ifade özgürlüğü ya da serbest gazetecilik kisvesi altında açık/örtülü kaynak aktardığı tüm aktörler deşifre olmalı. Olmalı ki toplum kimin ne olduğunu hakiki bilgi ile değerlendirebilsin." çağrısında bulundu.

Müderrisoğlu'nun yazısı şöyle:

Otarz faaliyetlerin türevlerini duyuyorduk. Yabancı vakıflar, sivil toplum kuruluşu veya meslek örgütleri eliyle yürütülen "medya/eğitim!" içerikli faaliyetlerden haberdar oluyorduk.
Kimseyi zan altında bırakmak istemem ama bu tür organizasyonlarda keşfedilip bilahare devşirilenler olduğuna dair anlatımlar da kulağımıza geliyordu!

Fonlanan medyanın yönetimi de tanıdık çıktı

Türkiye'de yenilenen medya yapısı, dün olduğu gibi bugün de en fazla eleştirilen alanların başında geliyor.
Bu, bir yere kadar anlaşılabilir. Öyle ya, "Koyun, kurt ile gezerdi fikir başka başka olmasa..." Zaten mesele, fikri farklılık değil. Meselenin özü, bir fikre, o fikri sahiplenip demokratik siyaset yoluyla hayata geçirmeye çalışanları anlama ve anlamlandırma duruşu ile "sözde özgür" olduğunu iddia eden kişi ve gruplar arasında zuhur eden, geniş kitlelerce tam da bilinmeyen hassas noktada düğümleniyor. İşte o noktada bilhassa Sabah ve A Haber'in sistematik atakların hedefi haline getirilmesi bizce şaşırtıcı değil. Malum çevreler o kadar iyi biliyorlar ki...

Turkuvaz Medya'nın sağlam çizgisi olmasaydı, çeşitli tipteki darbeler, siyaseti dizayn projeleri çoktan hayata geçebilirdi!

Esasen, "yandaş" yaftalamasıyla yıpratılmak istenenler ile karşı mahallenin savunucusu "candaş" gerçeği arasındaki çelişki de burada saklı.

Hatta onların hatırı sayılır kısmının "fondaş" olduğu da -yabancılarca fonlandığı- nihayet ortaya çıktı. Dış destek alan, yabancı misyonların, teşkilatların, güya ifade özgürlüğü ya da serbest gazetecilik kisvesi altında açık/örtülü kaynak aktardığı tüm aktörler deşifre olmalı.
Olmalı ki toplum kimin ne olduğunu hakiki bilgi ile değerlendirebilsin. Beğenip beğenmemek, sempati/empati arasında tercih yapıp yapmamak kişilerin bileceği husus. Adresi, tavrı belli, hesap verebilirliği olanlar ile tabela üzerinden yayın yapan, kamuoyuna demokrat görünen ama arka planı flu olanlar arasındaki farkın fark edilmesinin zamanı geldi de geçiyor bile.

Kaldı ki...
Daha adaylık çalışmaları sırasında ABD Başkanı Biden'ın Türkiye'yi ve özelde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ı hedef alan beyanları, iktidarı alaşağı etmek için kullanacağı siyasi ve diğer araçların neler olabileceği dün gibi aklımızda. Eş anlı olarak CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun, -kendi partisinde bile o dakika şaşkınlıkla karşılanan- "dostlarımızla iktidar olacağız" söylemi de orada, başucumuzda duruyor. Benzeşen bu ifadeler ister tesadüf olsun isterse organize... Neticesi değişmiyor. Güya millet için ama millete rağmen siyasi mühendislik faaliyetlerinden medet ummak. Bu arada, kurumsal medyayı kötüleyerek, sosyal medyanın belirsiz alanlarında neşet eden simaları övmek, hatta 5. kol faaliyetlerinin parçası haline geldiğini dahi bilemeden akıntıya kapılmak da cabası!

YAZININ DEVAMI İÇİN TIKLAYIN

Son dakika: Wikipedia'nın kurucusu Larry Sanger itiraf etti: Artık bilgiler güvenilir değil! Propaganda aracına dönüştü

Giriş Tarihi: 24.07.2021 15:47Güncelleme Tarihi: 25.07.2021 06:50

Son dakika haberine göre Türkiye’de bir dönem terör propagandası yaptığı için kapatılan ve daha sonra Anayasa Mahkemesi kararı ile açılan Wikipedia'nın kurucusu Dr. Larry Sanger, platformun artık güvenilir bilgilerden uzak içeriklerle dolduğunu ve bazı kullanıcılar tarafından propaganda aracına dönüştürüldüğünü itiraf etti. Joe Biden başlığına atıfla Wikipedia’da yer alan kimi bilgilerin yanlı ve güvenilmez olduğunu ifade eden Sanger, Joe Biden sayfasının sadece Demokratların bakış açısı ile yazıldığı ve Cumhuriyetçilerin görüşlerine yer vermediğini ayrıca şirketlerin ücret karşılığı yazarlar ve editörler ile anlaşarak sayfaları manipüle ettiğini söyledi. Öte yandan Wikipedia'ya bilgi girişi yapabilmek için üye olma zorunluluğu bulunmuyor. Bu durum, bilgilerin herkes tarafından eklenebilmesine ve değiştirilmesine olanak veriyor. Wikipedia, bu açık kaynaklı yapısı nedeniyle hatalı bilgiler de içerebildiği için bazı uzmanlar tarafından eleştirilmiş ve özellikle akademik çalışmalar için kaynak oluşturulamayacağı savunulmuştu.

Dünyanın en büyük çevrimiçi ansiklopedi platformlarından Wikipedia'nın güvenilirliği her geçen gün sorgulanırken, kurucusu da sitenin eski halinden giderek uzaklaştığını kabul etti.

"WİKİPEDİA, GERÇEĞİ YANSITMADA HER ZAMAN GÜVENİLİR DEĞİL"
Kültür ve fikir dergisi Unherd'in Lockdown TV isimli YouTube kanalında konuşan Dr. Larry Sanger, Wikipedia'nın her şey hakkında bilgi sağladığını belirtirken, "Gerçeği yansıtma konusunda her zaman güvenilir olamadı" sözleriyle dikkat çekti.

"WİKİPEDİA ARTIK TARAFLI"
Joe Biden başlığına atıfla Wikipedia'da yer alan kimi bilgilerin yanlı ve güvenilmez olduğunu ifade eden Sanger, Joe Biden sayfasının sadece Demokratların bakış açısı ile yazıldığı ve Cumhuriyetçilerin görüşlerine yer vermediğini ayrıca şirketlerin ücret karşılığı yazarlar ve editörler ile anlaşarak sayfaları manipüle ettiğini söyledi.

"Her zaman gerçeği söylediğine güvenebilir misiniz? Bu, gerçeğin ne olduğunu düşündüğünüze bağlı" diyen Sanger, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Wikipedia eskisi gibi değil, artık olayları taraflı bir şekilde veriyor. Bu da bazı kişilerde Wikipedia'nın kontrolünü ele geçirme isteği yaratıyor."

Benzer şekilde Hristiyanlık, uyuşturucu ticaretinin serbestleştirilmesi, gibi geniş sosyal toplulukları ilgilendiren başlıkların da tek yönlü bilgiler içerdiğini ve akademik olmadığını ifade etti.

Sanger açıklamasında Wikipedia'da editörlük yapanların da şirketleştiği, kâr amaçlı editörlük yapıldığı ve anonim yazarlık nedeniyle bunların tespitinin mümkün olmadığından hareketle Wikipedia üzerinde egemenlik sağlamak istendiğine dair iddialarda bulundu.

Tarafsız bilginin ancak gazetecilik, referans içerikler ve basılı yayınların harmanlanması ile sağlanabileceğine ancak bunun da günümüz koşullarında mümkün olmadığına işaret ederek sadece inandıkları dinin, partinin veya kişinin görüşlerini duymak isteyenlerin insanlıktan çıktığını ifade etti.

Covid konusunda ise içeriğin çoğunluğunun uluslararası kuruluşların görüşlerini yansıttığını ve özellikle liberal çizgideki ikincil kaynakların yer bulamadığını söyledi. Buradan hareketle tarafsız bilginin yer bulamadığını ve ana akım anlatının Wikipedia'da hâkim olduğunun altını çizdi.

"PERDE ARKASINDA BÜYÜK, KÖTÜ, KARMAŞIK BİR OYUN VAR"
Platformun bazı olaylara dair bilgileri manipüle etme aracı haline dönüştürüldüğünü söyleyen Sanger, "Makalelerin, birisinin söylemesini istediği şeyi yansıtmasını sağlamak için perde arkasında oynanan büyük, kötü, karmaşık bir oyun var" ifadelerini kullandı.

"BÜYÜK ŞİRKETLER, BUNUN İÇİN MAAŞLI PERSONEL TUTUYOR"
Bazı büyük şirketlerin platformda yazarak kamuoyunun düşüncesini etkilemek için maaşlı personeller çalıştırdığını belirten Sanger, şöyle konuştu:

"Elbette, dini bir lider, parti yetkilileri veya bir diktatör gibi bir otorite figürü tarafından ne düşünmeleri gerektiğinin söylenmesini isteyen insanlar var. Ancak bu tür dürtülere hitap eden bir kaynak sadece kötülük yapmış olur."

"WİKİPEDİA, PROPAGANDA ARACI OLDU"
"Böyle bir kaynak, aynı zamanda, halkın gerçeklik algılarını kendi çıkarları için manipüle etmek isteyenler için de yararlı bir araç haline gelir. Sistematik olduğunda bunun adı 'propaganda'dır. Ve Wikipedia'da gerçekten uğraştığımız şey bu."

"Ayrıca, müşterileriyle ilgili Wikipedia sayfalarını izleyen ve onlar adına düzenlemeler yapan koca bir sektör de var. Wikipedia editörleri kimliklerini açıklamak zorunda olmadığı için bunların bir kısmı engellenemiyor."

WİKİPEDİA NE KADAR TARAFSIZ?
Sanger'ın altını defalarca çizdiği tarafsızlık Wikipedia açısından da bir hayli tartışmalı. Özellikle politik konularda Wikipedia başlıklarında ve içeriklerinde kullanılan dil tarafsız olmadığını gösteriyor. Dolayısıyla burada bahsedilen "tarafsızlığın" emperyalizmin hâkim söylemi ile sınırlı olduğu anlaşılıyor.

Örneğin 1945 sonrası dünyadaki savaşlar hakkında kullanılan dil emperyalizmin hâkim söylemi ile gayet uyumlu ve bunun dışındaki içerikler Wikipedia tarafından engelleniyor. Benzer biçimde Wikipedia'da çeşitli dillerde "Komünist rejimler altındaki kitlesel katliamlar" başlığı bulunmasına rağmen "Kapitalist rejimler altındaki kitlesel katliamlar" defalarca yayından kaldırıldı. Vakıf, sayfanın "önem taşımadığını" ve "saldırı amaçlı" olduğunu öne sürerek sildi.

WİKİPEDİA BİLİMSEL KAYNAK OLABİLİR Mİ?
Aslında bu soru pek çok kereler sorulup yıllar tartışıldı. 2005'te Nature Dergisinde yayınlanan bir araştırma başta olmak üzere pek çok araştırmada Wikipedia'nın özellikle İngilizce sayfalarının çok sık editöryal gözetimden geçtiği ve yanlış bilgilerin çok hızlı düzeltildiğinden hareketle akademik olarak güvenilir olduğu savunuldu. Özellikle Britannica ile karşılaştırıldığında benzer nitelikte içeriğe sahip olması nedeniyle Britannica kabul ediliyorsa Wikipedia'nın da kabul edilmesini savunan görüş uzun süre kendine yer buldu.

Benzer şekilde atıf yapılan maddelerdeki içeriğin değişebilmesi ve pek çok maddede manipülatif içeriklerin bulunması nedeniyle Wikipedia'nın akademik olarak güvenilmez olduğunu ortaya koyan pek çok yayın da mevcut.

Örneğin eczacılık alanında yapılan bir başka araştırma ilaçların etken maddeleri ile ilgili başlıklarda özellikle yan etkiler ve dikkat edilmesi gereken hususların yer almadığını ortaya koydu. Bu durum hemen akıllara bir soru getiriyor; ilaç tekellerinin para karşılığı yazarlık/editörlük hizmeti alabildiği bir mecrada yer alan bilgiler ne kadar güvenilir olabilir?

TÜRKİYE'DE ERİŞİME KAPATILMIŞTI
Türkiye'yi terör örgütüne yardım eden ülke gibi gösteren, dünyanın en büyük anksiklopedisi Wikipedia, 29 Nisan 2017'de engellenmişti.
Anayasa Mahkemesi (AYM), Wikipedia'nın engellenmesini ifade özgürlüğünün ihlali olarak saymıştı.

2020'DE AYM KARARI İLE ERİŞİME AÇILDI
AYM'nin 26 Aralık'ta verdiği ifade özgürlüğünün ihlali kararı açıklandı. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Wikipedia ile alakalı çalışmalarını tamamlayarak, erişime açılması için operatörlere gerekli bildirimleri yapmış, 14 Ocak 2020'de de söz konusu internet platformu erişime açılmıştı.

WİKİPEDİA'NIN ZAYIF YÖNLERİ
Resmi Gazete'de yer alan gerekçeli karara göre Wikipedia'nın en zayıf yönünün onun vandalizm için kullanılmaya müsait yapısı olduğuna dikkat çekiliyordu. Kararda şu ifadelere yer verilmişti:

"Bariz vandalizm girişimleri kolayca tespit edilip düzeltilmesine rağmen, göze çarpmayan vandalizm veya bakış açısı eksikliği içeren maddeler oldukça fazladır. Sık denetlenen maddelerde daha az gözükmek üzere, maddeler bazı yönlerden eksik olabilir. Örneğin bir maddede bir bakış açısı iyi yansıtılmış olmasına rağmen diğer bakış açıları üzerinde durulmamış veya göz ardı edilmiş olabilir."

WİKİPEDİA NEDİR?
2001 yılında Jimmy Wales and Larry Sanger tarafından kurulan Wikipedia ismi, Hawaii dilinde hızlı anlamına gelen "wiki" ve Antik Yunan Medeniyeti'nde "kapsamlı kültürel eğitim sistemi" anlamına gelen paideia kelimesinden türetildi. Jimmy Wales Wikipedia'yı, "Dünya üzerindeki her insana kendi dilinde, en üst kalitede, bedava bir ansiklopedi oluşturma ve dağıtma uğraşısı" olarak tanımlıyor.

Wikipedia'nın içerikleri, sitenin gönüllülerin ortaklaşa çabasıyla oluşturuluyor. Wikipedia'ya bilgi girişi yapabilmek için üye olma zorunluluğu bulunmuyor. Bu durum, bilgilerin herkes tarafından eklenebilmesine ve değiştirilmesine olanak veriyor. Wikipedia, bu açık kaynaklı yapısı nedeniyle hatalı bilgiler de içerebildiği için bazı uzmanlar tarafından eleştirilmiş ve özellikle akademik çalışmalar için kaynak oluşturulamayacağı savunulmuştu.

Wikipedia’nın kurucusu Larry Sanger'den itiraf gibi açıklama: Tek taraflı, güvenilmez, manipülasyona açık

İnternet ansiklopedisi olarak nitelendirilen Wikipedia, "Türkiye'yi terör gruplarıyla aynı düzlemde gösteren" içeriklerle ilgili herhangi bir işlem yapılmaması üzerine, siteye Türkiye'den erişim 29 Nisan 2017 tarihinde BTK tarafından durdurulmuştu. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 15 Ocak 2020'de Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliğinin kararı üzerine Wikipedia'yı erişime açmıştı. Türkiye'nin de zaman zaman derin krizler yaşadığı Wikipedia tüm dünyada tartışmaların odağında. Wikipedia'ya bilgi girişi yapabilmek için üye olma zorunluluğu bulunmuyor. Bu durum, bilgilerin herkes tarafından eklenebilmesine ve değiştirilmesine olanak veriyor. Wikipedia, bu açık kaynaklı yapısı nedeniyle hatalı bilgiler de içerebildiği için bazı uzmanlar tarafından eleştirilmiş ve özellikle akademik çalışmalar için kaynak oluşturulamayacağı savunulmuştu. Akademik kaynak olarak kabul görmeyen, içeriğinin güvenilirliği tartışmalı olan ve manipülasyona açık olan platform ile ilgili son açıklama kurusucu Larry Sanger'den geldi. Sanger'in açıklamaları, platformun ne denli güvenilmez ve manipülasyona açık bir kaynak olduğunun itirafı niteliğinde...

İnternette kontrol ve denetimden uzak, herkesin katılımına açık kaynaklar dijital çağın en büyük hastalıklarından olan bilgi kirliliğinin sebeplerinin başını çekiyor. Yıllar boyunca benzer tartışmaların odağında olan platformlardan bir tanesi de İnternet ansiklopedisi olarak nitelendirilen Wikipedia.

Türkiye ile de zaman zaman krizler yaşayan Wikipedia, "Türkiye'yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan yazı ve yorumlar yapıldığı" gerekçesiyle 2017 yılında Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından uyarılmıştı. "Türkiye'yi terör gruplarıyla aynı düzlemde gösteren" içeriklerle ilgili herhangi bir işlem yapılmaması üzerine, siteye Türkiye'den erişim 29 Nisan 2017 tarihinde BTK tarafından durdurulmuştu.

KURUCUSUNDAN İTİRAF GİBİ SÖZLER
Wikipedia'nın kurucularından Larry Sanger, tartışmalara ilişkin itiraf gibi açıklamallarda bulundu. Sanger, sayfaların çoğunlukla tek yanlı görüşler ile dolduğunu söyledi.

"BİLGİLER YANLI VE GÜVENİLMEZ"
ABD Başkanı Joe Biden başlığına atıfla Wikipedia'da yer alan kimi bilgilerin yanlı ve güvenilmez olduğunu ifade eden Sanger, Joe Biden sayfasının sadece Demokratların bakış açısı ile yazıldığı ve Cumhuriyetçilerin görüşlerine yer vermediğini ayrıca şirketlerin ücret karşılığı yazarlar ve editörler ile anlaşarak sayfaları manipüle ettiğini söyledi.

"TEK YÖNLÜ VE AKADEMİK DEĞİL"
Benzer şekilde Hristiyanlık, uyuşturucu ticaretinin serbestleştirilmesi, gibi geniş sosyal toplulukları ilgilendiren başlıkların da tek yönlü bilgiler içerdiğini ve akademik olmadığını ifade etti.

KAR AMAÇLI EDİTÖRLÜK VAR TESPİT ETMEMİZ MÜMKÜN DEĞİL
Sanger açıklamasında Wikipedia'da editörlük yapanların da şirketleştiği, kâr amaçlı editörlük yapıldığı ve anonim yazarlık nedeniyle bunların tespitinin mümkün olmadığından hareketle Wikipedia üzerinde egemenlik sağlamak istendiğine dair iddialarda bulundu.

"TARAFSIZ BİLGİ KENDİNE YER BULAMIYOR"
Tarafsız bilginin ancak gazetecilik, referans içerikler ve basılı yayınların harmanlanması ile sağlanabileceğine ancak bunun da günümüz koşullarında
mümkün olmadığına işaret ederek sadece inandıkları dinin, partinin veya kişinin görüşlerini duymak isteyenlerin insanlıktan çıktığını ifade etti.
Covid konusunda ise içeriğin çoğunluğunun uluslararası kuruluşların görüşlerini yansıttığını ve özellikle liberal çizgideki ikincil kaynakların yer
bulamadığını söyledi. Buradan hareketle tarafsız bilginin yer bulamadığını ve ana akım anlatının Wikipedia'da hâkim olduğunun altını çizdi.

2017 YILINDA ERİŞİME KAPATILMIŞTI
Wikipedia, "Türkiye'yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan yazı ve yorumlar yapıldığı" gerekçesiyle 2017 yılında Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından uyarılmıştı.

"Türkiye'yi terör gruplarıyla aynı düzlemde gösteren" içeriklerle ilgili herhangi bir işlem yapılmaması üzerine, siteye Türkiye'den erişim 29 Nisan 2017 tarihinde BTK tarafından durdurulmuştu.

Wikipedia'nın bağlı bulunduğu Wikimedia Vakfı, erişimin engellenmesinin ardından ilgili karara itiraz etmiş ve vakfın mahkemeye yaptığı başvuru reddedilmişti.

3 yıla yakın süredir Türkiye'de erişime kapalı olan site, Wikimedia Vakfı tarafından Anayasa Mahkemesi'ne yapılan bireysel başvuru sonrası, mahkemenin "erişimin engellenmesi kararı verilmesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiği" gerekçesiyle oy çokluğuyla aldığı karar doğrultsunda tekrar erişime açılmıştı.

Wikipedia kurucusu Jimmy Wales, Anayasa Mahkemesi'nin kararı sonrası Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Türkiye'de çekildiği bir fotoğrafı paylaşarak, "Anayasa Mahkemesi, Wikipedia'ya erişim engelinin kaldırılması gerektiğine karar verdi. Tekrar hoşgeldin Türkiye." ifadelerini kullanmıştı.